Η παραπληγία ή τετραπληγία (ατελής ή πλήρης) οφείλεται σε βλάβη του νωτιαίου μυελού τραυματικής ή μη αιτιολογίας.
Μη τραυματικής αιτιολογίας είναι το έμφρακτο του νωτιαίου μυελού, η συμπίεση του νωτιαίου μυελού από όγκο ή απόστημα, η σκλήρυνση κατά πλάκας και το τελικό στάδιο εκφυλιστικών παθήσεων και πλάγιας μυοτροφικής σκλήρυνσης.
Οι βλάβες του νωτιαίου μυελού τραυματικής αιτιολογίας συμβαίνουν κυρίως σε άντρες συνήθως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, τις πρώτες πρωινές ώρες και τα σαββατοκύριακα ενώ συχνά ενοχοποιείται η χρήση αλκοόλ και φαρμάκων. Οι αιτίες περιλαμβάνουν τροχαία ατυχήματα (50%), πτώσεις (20%), άθληση (15%) και βία (15%).
Κατά προσέγγιση τα 2/3 των σχετικών με την άθληση κακώσεων του νωτιαίου μυελού συμβαίνουν σε καταδυτικά ατυχήματα. Συνήθεις αιτίες μεταξύ 15 και 30 ετών είναι τα τροχαία ατυχήματα ενώ οι πτώσεις μεταξύ 61 και 75 ετών.
| Επίπεδο Βλάβης | Κινητικότητα |
| Αυχενικό μυελοτόμιο 4 | Δεν υπάρχει καμία ικανότητα κίνησης στα άνω και κάτω άκρα. Ο ασθενής μπορεί και κινεί τον αυχένα. |
| Αυχενικό μυελοτόμιο 5 | Ο ασθενής μπορεί και κινεί τον αυχένα.Υπάρχει κινητικότητα σε όλες τις κινήσεις του ώμου αλλά είναι αδύναμες, όπως και η κάμψη του αγκώνα. |
| Αυχενικό μυελοτόμιο 6 | Ο ασθενής έχει φυσιολογική δύναμη σε όλες τις κινήσεις του ώμου και της κάμψεως του αγκώνα. Υπάρχει επίσης έκταση στον καρπό. |
Αυχενικό μυελοτόμιο 7 |
Υπάρχει η ίδια κινητικότητα με το παραπάνω επίπεδο καθώς και έκταση του αγκώνα και των δακτύλων. |
| Θωρακικό μυελοτόμιο 1 | Φυσιολογική δύναμή σε όλες τις μυϊκές ομάδες των άνω άκρων. |
| Θωρακικό μυελοτόμιο 6 | Φυσιολογική δύναμή σε όλες τις μυϊκές ομάδες των άνω άκρων. Φυσιολογική δύναμη στους άνω ραχιαίους μύες της πλάτης και τους άνω μεσοπλεύριους. |
| Θωρακικό μυελοτόμιο 12 | Φυσιολογική δύναμή σε όλες τις μυϊκές ομάδες των άνω άκρων καθώς και σε όλους τους μυς του θώρακος, της κοιλιάς και της ράχης. |
Οσφυϊκό μυελοτόμιο 4 |
Φυσιολογική δύναμή σε όλες τις μυϊκές ομάδες των άνω άκρων και του κορμού. Υπάρχει φυσιολογική δύναμη στους μύες που κάμπτουν το ισχίο και εκτείνουν το γόνατο. |
| Οσφυϊκό μυελοτόμιο 5 | Φυσιολογική δύναμή σε όλες τις μυϊκές ομάδες των άνω άκρων και του κορμού. Υπάρχει φυσιολογική δύναμη στους μύες που κάμπτουν το ισχίο και εκτείνουν το γόνατο. Ενώ μερική δύναμη υπάρχει στις υπόλοιπες κινήσεις του ισχίου καθώς και στην κάμψη του γόνατος και στις κινήσεις της ποδοκνημικής. |
Η Αμερικανική Εταιρεία Κακώσεων Νωτιαίου Μυελού ταξινομεί τη σοβαρότητα του τραυματισμού του νωτιαίου μυελού με τον ακόλουθο τρόπο. ASIA A είναι η πλήρης απώλεια της αισθητηριακής λειτουργίας και των κινητικών δεξιοτήτων κάτω από τον τραυματισμό. Η ASIA B έχει κάποια αισθητηριακή λειτουργία κάτω από το επίπεδο του τραυματισμού, αλλά όχι κινητική λειτουργία. Στην ASIA C, υπάρχει κάποια κινητική λειτουργία κάτω από το επίπεδο τραυματισμού, αλλά οι μισοί μύες δεν μπορούν να κινηθούν ενάντια στη βαρύτητα. Στην ASIA D, περισσότεροι από τους μισούς μύες κάτω από το επίπεδο τραυματισμού μπορούν να κινηθούν ενάντια στη βαρύτητα. Το ASIA E είναι η αποκατάσταση όλης της νευρολογικής λειτουργίας.[1]
Τα άτομα με παραπληγία μπορεί να ποικίλλουν ως προς το επίπεδο αναπηρίας τους, με αποτέλεσμα η αντιμετώπισή τους να διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση. Η αποκατάσταση στοχεύει να βοηθήσει τον ασθενή να ανακτήσει όσο το δυνατόν περισσότερη λειτουργικότητα και ανεξαρτησία. Η φυσιοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της δύναμης, του εύρους κίνησης, των διατάσεων και των δεξιοτήτων μεταφοράς.[2] Οι περισσότεροι παραπληγικοί εξαρτώνται από αναπηρικό καροτσάκι ως μέσο μεταφοράς.[3] Οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (ADL) μπορεί να είναι αρκετά δύσκολες στην αρχή για όσους έχουν τραυματισμό νωτιαίου μυελού. Με τη βοήθεια ομάδας αποκαταστασης με φυσίατριο και φυσικοθεραπευτή,ψυχολόγο και εργοθεραπευτή, τα άτομα αυτά μπορούν να μάθουν νέες δεξιότητες και να προσαρμόσουν τις προηγούμενες για να μεγιστοποιήσουν την ανεξαρτησία τους, ζώντας συχνά ανεξάρτητα μέσα στην κοινότητα.[4]
Ειδικά προβλήματα μετά από κάκωση του νωτιαίου μυελού είναι:
Οστεοπόρωση
Έκτοπη οστεοποίηση
Ουρολογικές επιπλοκές
Επιπλοκές κένωσης
Γονιμότητα
Υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος
Φυσικά για όλα τα παραπάνω προβλήματα υπάρχει αντιμετώπιση. Η οστεοπόρωση και η έκτοπη οστεοποίηση μπορούν να προληφθούν με πρώιμη κινητοποίηση, ήπιες διατάσεις και φορτίσεις (ορθοστάτηση). Για τα προβλήματα της ούρησης και της κένωσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικός διεγέρτης ή να τοποθετηθεί διεγέρτης στην πρόσθια ιερή ρίζα και χρήση διαλειπόντων αυτοκαθετηριασμών ουροδόχου κύστεως . Όσον αφορά την γονιμότητα, οι γυναίκες που έχουν σταθερό κύκλο ωορρηξίας δεν αντιμετωπίζουν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Στους άντρες είναι πιο συχνή η υπογονιμότητα και μπορεί να αντιμετωπιστεί με βελτιωμένες μεθόδους ανάκτησης και ενίσχυσης του σπέρματος. Τέλος, η υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος είναι μια δυσλειτουργία του συμπαθητικού συστήματος που εκδηλώνεται με υπέρταση, βραδυκαρδία, πονοκέφαλο και εφίδρωση, πάνω από το επίπεδο της βλάβης. Αν το άτομο εμφανίσει αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να καθίσει -να σταματήσει την δραστηριότητα που έκανε και να του δοθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
